Hiç fark ettiniz mi, bazen hiçbir belirgin sebep yokken kendinizi gergin ya da tam tersi huzurlu hissedersiniz? İşte o anlarda etrafınızdaki seslere kulak kabartmayı denediniz mi? Çünkü ses peyzajları ruh hali üzerinde sandığımızdan çok daha derin bir etkiye sahip. Evet, bildiğimiz gürültü kirliliğinden bahsetmiyorum sadece, o zaten apayrı bir baş ağrısı… Daha çok, sürekli maruz kaldığımız, bazen farkında bile olmadığımız o işitsel fondan bahsediyorum. Hani şu arka planda çalan hayatın müziği (ya da bazen kakofonisi) var ya, işte o!
Ses Peyzajı Dedikleri Ne Ola Ki?
Basitçe söylemek gerekirse, ses peyzajı, belirli bir ortamdaki tüm seslerin toplamı. Kanadalı besteci ve çevreci R. Murray Schafer’ın öncülüğünü yaptığı bir kavram bu. Şöyle düşünün: Bir ormanda yürürken duyduğunuz kuş cıvıltıları, yaprak hışırtıları, uzaktan gelen bir dere şırıltısı… Bu, doğal bir ses peyzajı. Bir de şehrin göbeğini düşünün: Korna sesleri, sirenler, inşaat gürültüsü, kalabalığın uğultusu… Bu da kentsel bir ses peyzajı. İkisi arasındaki farkı sadece duymakla kalmıyor, resmen hissediyoruz, değil mi? İşte bu hissettiğimiz şey, tam da konumuzun kalbi.
Ses Peyzajları Ruh Hali Üzerindeki Bilimsel Etkiler
Peki, bu sesler bizi nasıl oluyor da bu kadar etkiliyor? İşin bilimsel tarafına biraz göz atalım. Beynimiz, çevreden gelen sesleri sürekli olarak işler ve tehdit veya güvenlik sinyalleri olarak yorumlar. Örneğin, ani ve yüksek sesler (korna gibi), beynimizin “savaş ya da kaç” tepkisini tetikleyebilir ve stres hormonu olan kortizolün salgılanmasına neden olabilir. Sürekli bu tür seslere maruz kalmak, kronik strese, anksiyeteye ve hatta uyku sorunlarına yol açabiliyor. Öte yandan, doğa sesleri gibi daha yumuşak, ritmik ve tahmin edilebilir sesler, parasempatik sinir sistemimizi harekete geçirerek rahatlamamıza ve sakinleşmemize yardımcı oluyor. Hani şu meşhur “doğanın iyileştirici gücü” klişesi var ya, aslında hiç de klişe değilmiş! Yapılan araştırmalar, doğa seslerinin kan basıncını düşürdüğünü ve ruh hal
R. Murray Schafer ismini ilk defa duydum ilginçmiş. Peki bu ses peyzajlarını bilinçli olarak nasıl değiştirebiliriz? Yani tamam doğaya kaçmak güzel de şehirde yaşayanlar ne yapacak? Sadece kulaklık takmak çözüm mü sizce? 🤔 Yazı için teşekkürler bu arada, düşündürücü gerçekten.